Postzegels en bruinkool

Ing. Anne-Marie T.M. Oudejans

Niet alleen voor fotografen en tekenaars zijn de grote machines of van de bruikoolwinning geliefde onderwerpen.

Ik ontdekte dat deze “Grossgeräte” meerdere keren de posterijen van verschillende landen inspiratie hebben gegeven om ze op postzegels af te beelden.

Meestal waren dat dan de emmer-wiel-graafmachines of “Schaufelradbagger”, die de postzegel sierden.

Postzegels met Schauffelradbagger,
(Overigens heeft de postzegel van Suriname hoogst waarschijnlijk betrekking op de bauxietwinning aldaar)

Dat ook de overige “Grossgeräte” aan bod kwamen wordt wel bewezen door de zegels hieronder met daarop een spreider of “Absetzer” een emmer-ketting-graafmachine (Eimer-ketten-bagger) en helemaal rechts een lepelgraafmachine of “Löffelbagger”
Op de onderste postzegel staat een transportbrug compleet met extra toevoer (Förderbrücke met Zubringer)

Voorlopers van de huidige graafreuzen “Grossgeräte” uit de bruinkoolwinning uitgevonden door Leonardo DaVinci de Hollanders

Ing. Anne-Marie T.M. Oudejans

Wist U, dat de beroemde Italiaanse uitvinder Leonardo DaVinci rond 1492! mogelijk het eerste prototype van de “emmer-wiel-graafmachine” (Schauffelradbagger) heeft ontworpen?  

Zijn apparaat  bestond uit een wiel met daaraan vier armen  aan hun uiteinden een bak. Het geheel was, net als bij een catamaran, tussen twee drijvers gemonteerd. Met dit apparaat kon dan een kanaal of waterloop worden uitgebaggerd.
In plaats van drijvers konden ook twee (verrolbare) balken worden gebruikt, zodat er ook op land hiermee een geul gegraven kon worden. De aandrijving van het wiel gebeurde aanvankelijk geheel handmatig !! met een slinger.  Helaas is niet bekend of DaVinci’s ontwerp ook daadwerkelijk op deze wijze gewerkt heeft.

Emmer-wiel-graafmachine van DaVinci

Bron: From handdrag to jumbo a millennium of dredging Terra et Aqua – Number 77 – December 1999

De andere graafreus is de emmer-ketting graafmachine of “Eimer-ketten-bagger”

Ik weet niet of het DE voorloper was van de emmer-ketting graafmachines van de bruinkoolwinning was maar het was er wel één: de “Hollandse of Amsterdamse baggermolen” uit de zeventiende of Gouden Eeuw. Hij werd destijds in Nederland uitgevonden om de havens en kanalen in en rond Amsterdam op diepte te houden. Net als DaVinci’s machine werd aanvankelijk ook deze emmer-ketting-graafmachine geheel handmatig!!! bediend. Later werd de aandrijving door paarden of ossen gedaan.

Al spoedig werd er niet alleen met dit systeem gebaggerd of “ in den natte” ontgraven maar werd hij ook op land gebruikt voor het zogeheten  “in den droge” ontgraven”, Hierbij werden aanvankelijk ook de emmers elk met de hand!! gevuld, waarna ze aan de ketting omhoog werden getrokken om elders daar te worden leeg gekiept.. Later zouden de emmers, al over de grond schrapend en door hun eigen gewicht, “zelf vullend worden”. 

Een van de eerste emmer-ketting-graafmachines

Bron: From handdrag to jumbo a millennium of dredging Terra et Aqua – Number 77 – December 1999

Helaas is er weer een stukje industrieële geschiedenis verdwenen.

Ing. Anne-Marie T.M. Oudejans

In Cottbus is vandaag (3 mrt 2016) de enige in Duitsland over gebleven Abraumförderbrücke F-34 opgeblazen. Dit was de laatste van de negen, die er oorspronkelijk waren.

Een tweede F-34 staat nog ergens in de Ukraine.

Het is jammer, dat deze F-34 niet als "Technischen Denkmal" behouden kon worden . Hij zou aan de rand van de aan te leggen Cottbusser Ostsee niet hebben misstaan.......

Over zo'n Förderbrücke" ging het afgegraven gesteente van de boven de bruinkool liggende deklaag, de zogeheten "Abraum" direkt over de groeve heen naar de andere kant om daar weer te worden gestort.De F-34 heet zo omdat de hoogte, van waar af waar van de Abraum gestort wordt, 34 meter bedraagt. De F-60 met een storthoogte van 60 m is de grote broer (of zus???) van de F-34. Hiervan zijn er in totaal nog vier werkzaam in de bruinkoolwinningen Janschwälde, Nochten, Welzow en Reichwalde Een vijfde F-60 is in Lichtenfelde te bezichtigen als Denkmal.

http://www.lr-online.de/regionen/cottbus/Abraumfoerderbruecke-F34-macht-Platz-fuer-den-Cottbuser-Ostsee;art1049,5412827




Foto: afkomstig uit bovenstaande link naar het artikel van de Lausitzer Rundschau